JE MINDERJARIG KIND ALS ERFGENAAM
Helaas kan het gebeuren dat een kind op jeugdige leeftijd een van zijn ouders of zelfs beide ouders verliest. Het kind is dan wettelijke erfgenaam van die ouder. Het kan ook zijn dat het kind bij testament van bijvoorbeeld grootouders of een tante wordt geroepen tot een nalatenschap. Omdat het kind minderjarig is en ook handelingsonbekwaam verdient het juist in ons complexe erfrecht extra bescherming. Ik leg hier op hoofdlijnen uit hoe dat geregeld is.
De wettelijke vertegenwoordiger
Een kind is handelingsonbekwaam en heeft daarom ook niet zelf het beheer over zijn vermogen. Dat hebben zijn wettelijke vertegenwoordigers en dat zijn meestal de ouders. Zij zijn (meestal) gezamenlijk belast met het ouderlijk gezag. Mocht niet meer in het gezag worden voorzien, dan is er een voogd. In deze bijdrage ga ik er vanuit dat de ouders er beiden nog zijn en dat zij het gezag uitoefenen. Daarmee hebben zij dus ook het bewind over het vermogen van hun kind, dat we hier Frank noemen. Zijn peettante Lies is overleden. Dat was een vermogende alleenstaande en kinderloze vrouw en zij heeft de zesjarige Frank bij testament tot enig erfgenaam benoemd.
Nalatenschap aanvaarden?
Wanneer iemand tot een nalatenschap wordt geroepen is de eerste vraag: gaan we aanvaarden of verwerpen? Bij aanvaarding zijn er twee mogelijkheden: zuiver of beneficiair. Als je zuiver aanvaardt betekent dit dat je met je gehele vermogen (dus ook je eigen vermogen dat je al had!) aansprakelijk bent voor de schulden van de nalatenschap. Het kan dus behoorlijk riskant zijn om zomaar zuiver te aanvaarden. Daarom is er de mogelijkheid van beneficiaire aanvaarding oftewel: aanvaarding onder het voorrecht van boedelbeschrijving. Eerst maar eens kijken wat er is.
De wet bepaalt dat de wettelijke vertegenwoordiger van de minderjarige eigenlijk maar een keuze heeft: beneficiaire aanvaarding. Zuivere aanvaarding namens een minderjarige is gewoon niet mogelijk. Verwerping wel, maar dan met machtiging van de kantonrechter. En die verleent die machtiging doorgaans alleen wanneer klip en klaar is dat er alleen maar ellende en schulden in de nalatenschap zitten. De ouders van Frank aanvaarden dus beneficiair.
De vereffening van de nalatenschap
Beneficiaire aanvaarding heeft volgens de wet tot gevolg dat de nalatenschap moet worden vereffend. We hebben twee figuren: de zware vereffening, waarbij de rechtbank een vereffenaar benoemt of de lichte waarbij de erfgenamen zelf vereffenen. In veel gevallen volstaat een lichte vereffening. Ook al is er beneficiair aanvaard, dan nog hoeft er niet altijd vereffend te worden. Een uitzondering doet zich in onze zaak voor. De nalatenschap is namens Frank door zijn wettelijke vertegenwoordigers (zijn ouders) beneficiair aanvaard en tante Lies was zo rijk dat bij voorbaat vaststaat dat het saldo van haar nalatenschap ruimschoots positief is. De ouders kunnen nu naar de kantonrechter stappen en deze verzoeken hen te ontheffen van de verplichting tot vereffening.
Overlijden van een van de ouders van het kind
Een andere situatie doet zich voor wanneer een van Franks ouders plotseling overlijdt. Gesteld dat er geen testament is, dan geldt de wettelijke verdeling. Er is namelijk een langstlevende echtgenoot en een kind. De nalatenschap gaat nu naar de langstlevende ouder en Frank krijgt een niet opeisbare vordering op de langstlevende ouder. Die situatie wordt beschreven in de bijdrage "wettelijke verdeling".
Een andere situatie. Albert is gehuwd met Bertha, zij hebben geen kinderen. Na zijn overlijden blijkt hij bij zijn minnares Claire een kind te hebben, onze minderjarige Frank. Albert heeft Frank erkend. Frank woont dus bij zijn moeder Claire en Albert overlijdt. In zijn testament benoemt hij zijn echtgenote Bertha tot erfgenaam. Volgens de wet is Albert onderhoudsplichtig jegens zijn zoon Frank. Dat spreekt voor zich. Maar nu is Albert dus weggevallen en Claire is geen erfgenaam. In die situatie kan Claire als wettelijk vertegenwoordiger van Frank aanspraak maken op "de som ineens". Deze som geld dient ter bestrijding van kosten van opvoeding en verzorging van Frank. Hoeveel dat is hangt weer af van de omstandigheden. Claire dient deze vordering in bij Bertha, zij is immers de erfgenaam. Die aanspraak moet binnen negen maanden na overlijden worden gedaan en als er een procedure aan te pas moet komen (bijvoorbeeld omdat Bertha het er niet mee eens is), dan moet deze uiterlijk binnen een jaar na overlijden aanhangig gemaakt worden. De som ineens kan maximaal de helft van de nalatenschap belopen en is in de eerste zes maanden na overlijden niet opeisbaar.
Daarnaast heeft Frank als kind van Albert recht op de legitieme portie, hij is legitimaris. Claire kan namens hem jegens Bertha (de erfgenaam) de legitieme portie inroepen. Over de legitieme portie heb ik een aparte bijdrage geschreven.
De materie "minderjarige en erfrecht" is erg complex. De meeste wettelijke bepalingen zijn, ter bescherming van het kind, dwingendrechtelijke van aard. Vergissingen zijn gauw gemaakt. Gok niet, maar bel mij gerust om een afspraak te maken.
De wettelijke vertegenwoordiger
Een kind is handelingsonbekwaam en heeft daarom ook niet zelf het beheer over zijn vermogen. Dat hebben zijn wettelijke vertegenwoordigers en dat zijn meestal de ouders. Zij zijn (meestal) gezamenlijk belast met het ouderlijk gezag. Mocht niet meer in het gezag worden voorzien, dan is er een voogd. In deze bijdrage ga ik er vanuit dat de ouders er beiden nog zijn en dat zij het gezag uitoefenen. Daarmee hebben zij dus ook het bewind over het vermogen van hun kind, dat we hier Frank noemen. Zijn peettante Lies is overleden. Dat was een vermogende alleenstaande en kinderloze vrouw en zij heeft de zesjarige Frank bij testament tot enig erfgenaam benoemd.
Nalatenschap aanvaarden?
Wanneer iemand tot een nalatenschap wordt geroepen is de eerste vraag: gaan we aanvaarden of verwerpen? Bij aanvaarding zijn er twee mogelijkheden: zuiver of beneficiair. Als je zuiver aanvaardt betekent dit dat je met je gehele vermogen (dus ook je eigen vermogen dat je al had!) aansprakelijk bent voor de schulden van de nalatenschap. Het kan dus behoorlijk riskant zijn om zomaar zuiver te aanvaarden. Daarom is er de mogelijkheid van beneficiaire aanvaarding oftewel: aanvaarding onder het voorrecht van boedelbeschrijving. Eerst maar eens kijken wat er is.
De wet bepaalt dat de wettelijke vertegenwoordiger van de minderjarige eigenlijk maar een keuze heeft: beneficiaire aanvaarding. Zuivere aanvaarding namens een minderjarige is gewoon niet mogelijk. Verwerping wel, maar dan met machtiging van de kantonrechter. En die verleent die machtiging doorgaans alleen wanneer klip en klaar is dat er alleen maar ellende en schulden in de nalatenschap zitten. De ouders van Frank aanvaarden dus beneficiair.
De vereffening van de nalatenschap
Beneficiaire aanvaarding heeft volgens de wet tot gevolg dat de nalatenschap moet worden vereffend. We hebben twee figuren: de zware vereffening, waarbij de rechtbank een vereffenaar benoemt of de lichte waarbij de erfgenamen zelf vereffenen. In veel gevallen volstaat een lichte vereffening. Ook al is er beneficiair aanvaard, dan nog hoeft er niet altijd vereffend te worden. Een uitzondering doet zich in onze zaak voor. De nalatenschap is namens Frank door zijn wettelijke vertegenwoordigers (zijn ouders) beneficiair aanvaard en tante Lies was zo rijk dat bij voorbaat vaststaat dat het saldo van haar nalatenschap ruimschoots positief is. De ouders kunnen nu naar de kantonrechter stappen en deze verzoeken hen te ontheffen van de verplichting tot vereffening.
Overlijden van een van de ouders van het kind
Een andere situatie doet zich voor wanneer een van Franks ouders plotseling overlijdt. Gesteld dat er geen testament is, dan geldt de wettelijke verdeling. Er is namelijk een langstlevende echtgenoot en een kind. De nalatenschap gaat nu naar de langstlevende ouder en Frank krijgt een niet opeisbare vordering op de langstlevende ouder. Die situatie wordt beschreven in de bijdrage "wettelijke verdeling".
Een andere situatie. Albert is gehuwd met Bertha, zij hebben geen kinderen. Na zijn overlijden blijkt hij bij zijn minnares Claire een kind te hebben, onze minderjarige Frank. Albert heeft Frank erkend. Frank woont dus bij zijn moeder Claire en Albert overlijdt. In zijn testament benoemt hij zijn echtgenote Bertha tot erfgenaam. Volgens de wet is Albert onderhoudsplichtig jegens zijn zoon Frank. Dat spreekt voor zich. Maar nu is Albert dus weggevallen en Claire is geen erfgenaam. In die situatie kan Claire als wettelijk vertegenwoordiger van Frank aanspraak maken op "de som ineens". Deze som geld dient ter bestrijding van kosten van opvoeding en verzorging van Frank. Hoeveel dat is hangt weer af van de omstandigheden. Claire dient deze vordering in bij Bertha, zij is immers de erfgenaam. Die aanspraak moet binnen negen maanden na overlijden worden gedaan en als er een procedure aan te pas moet komen (bijvoorbeeld omdat Bertha het er niet mee eens is), dan moet deze uiterlijk binnen een jaar na overlijden aanhangig gemaakt worden. De som ineens kan maximaal de helft van de nalatenschap belopen en is in de eerste zes maanden na overlijden niet opeisbaar.
Daarnaast heeft Frank als kind van Albert recht op de legitieme portie, hij is legitimaris. Claire kan namens hem jegens Bertha (de erfgenaam) de legitieme portie inroepen. Over de legitieme portie heb ik een aparte bijdrage geschreven.
De materie "minderjarige en erfrecht" is erg complex. De meeste wettelijke bepalingen zijn, ter bescherming van het kind, dwingendrechtelijke van aard. Vergissingen zijn gauw gemaakt. Gok niet, maar bel mij gerust om een afspraak te maken.